Rouw: hoe ga je verder

Omgaan met rouw is moeilijk. Verwerking van je verdriet gaat niet in één stapsgewijze beweging. Het is een grillig proces. Je kunt het niet goed of fout doen. Inzicht krijgen in wat je nodig hebt om te komen tot verwerking en praktische tips kunnen je helpen om, langzaam maar zeker, de draad van het leven weer op te pakken.


Aanvaard het verlies

Het aanvaarden van het verlies betekent: het verstandelijk weten dat het verlies de realiteit is. En het gevoelsmatig beseffen dat het verlies heeft plaatsgevonden. Net na het overlijden en soms nog lange tijd daarna is dit alles nog heel moeilijk. “Ik kan niet geloven dat hij dood is”, “Het dringt niet tot me door dat hij nooit meer terug zal komen”. Het zijn zinnen die mensen vaak zeggen. De realiteit van het overlijden dringt vaak pas geleidelijk door. Verstandelijk weet je wel dat de ander is overleden, maar het gevoelsmatig aanvaarden is moeilijk.

Tijd helpt bij rouw

De tijd zal je helpen om steeds meer te aanvaarden dat je dierbare er niet meer is. Elke verjaardag, elk dinertje, elke wandeling, alles wat je samen gewend was te doen, doe je nu zonder hem of haar. En hoewel het pijnlijk is om steeds geconfronteerd te worden met het feit dat iemand werkelijk voorgoed weg is, helpt het wel om te aanvaarden.

De pijn mag er zijn

De verwerking van een verlies gaat gepaard met pijn. Aan die pijn kan niemand wat doen. Alleen jij voelt en doorleeft die pijn. Het is heel normaal om een breed scala aan pijn te voelen: verdriet, angst, boosheid en schuldgevoelens. Die gevoelens wisselen elkaar af in frequentie en hevigheid. Het ene moment ben je intens verdrietig, boos of somber en verlang je hevig naar de overledene. Op een ander moment is het verdriet meer op de achtergrond aanwezig. Je hebt misschien zelfs plezier.

Hoe jouw emoties ook verlopen, wees niet bang voor de emotionele pijn. De pijn mag er zijn. Altijd, in alle vormen. Ook na jaren kan die pijn ineens weer opduiken. Er is geen afsluitdatum.

Een nieuwe invulling geven aan je leven

Het aanpassen aan het leven waar de overleden dierbare geen deel meer van uitmaakt, vraagt veel van je. Dingen die jullie eerst samen deden, doe je nu alleen of met anderen. Misschien zijn er ook taken of verantwoordelijkheden die je nu moet overnemen. Weet dat het aanpassen van je leven een moeilijk onderdeel is in het rouwproces. Je krijgt niet alleen te maken met praktische veranderingen, maar je zult ook je verwachtingen, ideeën en opvattingen over de toekomst en het leven opnieuw tegen het licht moeten houden. Dit vergt tijd. Neem dus ook je tijd. Jij bepaalt het tempo waarin je leven langzaam nieuwe vormen aanneemt. Stapje voor stapje. Op het moment dat het goed voelt voor jou.

Je dierbare een plek geven

Doorgaan met leven wordt nog wel eens verward met het loslaten van de overledene. Wat natuurlijk onmogelijk is. De emotionele relatie die je had met jouw dierbare blijft bestaan, alleen de aard van de relatie verandert. Hier moet je een manier in zien te vinden. Een manier waarop de emotionele band met de overledene in tact blijft, maar wel een plek krijgt waardoor je je kunt richten op de toekomst. Een toekomst die niet met het verlies en de overledene te maken hebben.

Aandenkens en rituelen

Doorgaan met het leven betekent niet dat de rouw achter de rug is. Misschien draag je de pijn elke dag bij je. Of word je er opeens door overvallen wanneer je het niet verwacht. Het leven weer oppakken, met ups en downs, betekent eigenlijk niet meer dan dat je je op de toekomst richt. Je dierbare is aanwezig in je hoofd en hart. Misschien ook in aandenkens en foto’s in huis. Of in rituelen. Zoals het vieren van zijn of haar verjaardag, het bezoeken van het graf, of het planten van een boom. Tegelijkertijd durf je je te richten op je verwachtingen in het leven, knoop je nieuwe banden aan, zoek je voorzichtig steeds vaker pleziermomenten op. Oftewel, ga je door met leven.

Steun door naasten

Steun door je naaste omgeving is enorm waardevol. Het is zelfs van essentieel belang om het leven, zo goed en zo kwaad als het kan, uiteindelijk weer op te pakken. Alleen al door iemand naast je te hebben die even een boodschap wil doen, een kop thee met je drinkt of er gewoon ís, voel je je beter. Als het maar voor even. En soms kan een buitenstaander heel helder zien wat jij nodig hebt op dit moment. Schroom niet om om hulp te vragen. Naasten willen vaak graag iets doen, maar weten niet altijd wat. Vertel wat je nodig hebt. Of het nu praktische hulp is, emotionele hulp of alleen iemands aanwezigheid: steun helpt.

Ben jij naaste?

Het is best moeilijk als een dierbare van je in rouw is. Je bent misschien bang om het verkeerde te zeggen. Een wond open te rijten, of iemand aan het huilen te brengen. Tegelijkertijd wil je er wél zijn voor iemand. Jouw rol als buur, collega of vriend is groter dan je misschien denkt. Het is goed om te beseffen dat het rouwproces voor iedereen anders is. Sommige mensen willen graag over het verlies praten, terwijl anderen liever afleiding zoeken. Probeer je ervan bewust te zijn dat er geen standaard of goede manier van rouwen bestaat. Iedereen doet dit op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo.

Zeg het, vraag het

Het beste wat je kunt doen, is aan een nabestaande vragen wat hij of zij nodig heeft. En als je niet zo goed weet wat je moet zeggen, vertel dat dan ook. Dat is altijd beter dan iemand te mijden. Wanneer iemand in diepe rouw is, zal hij of zij misschien niet goed kunnen aangeven waar ze behoefte aan hebben. Je kunt dan al een enorme hulp zijn door praktische klusjes uit handen nemen. Haal een keer de kinderen op uit school, doe een boodschapje of kook een maaltijd. Dit kan van grote betekenis zijn voor iemand.

Lees hier meer tips

Iedereen krijgt wel eens te maken met het overlijden van een naaste. Maar wat zeg je tegen iemand die een naaste is verloren? Vaak kunnen we hier niet de juiste woorden voor vinden. Op deze pagina lees je meer tips en advies.

Vul een rouwmeter in

Twijfel je of je hulp nodig hebt? De rouwmeter is ontwikkeld door onderzoekers van Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht. Het is een zelftest, waarvan de uitkomsten je inzicht geven in hoeverre je wel of geen professionele hulp kunt gebruiken bij jouw rouwproces. Die hulp kan variëren van een consult bij de huisarts, een online zelfhulpmodule of intensieve begeleiding door een therapeut.